Khám phá tiểu sử Lenin – Người sáng lập Liên bang xô viết
Vladimir Ilyich Lenin, nhà lãnh đạo cách mạng lỗi lạc, đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lịch sử thế giới với vai trò là người sáng lập Liên bang Xô Viết. Từ những tư tưởng Marxist sâu sắc đến việc lãnh đạo Cách mạng Tháng Mười Nga, Lenin đã tạo nên một cuộc cách mạng vô sản vĩ đại, thay đổi cục diện chính trị toàn cầu. Hãy cùng tinycollege.edu.vn khám phá tiểu sử Lenin và những đóng góp lịch sử to lớn của ông.
Tiểu sử của Lenin
Vladimir Ilyich Lenin (tên khai sinh là Vladimir Ilyich Ulyanov; sinh ngày 22 tháng 4 năm 1870 – mất ngày 21 tháng 1 năm 1924) là một nhà cách mạng, chính trị gia và nhà lý luận chính trị người Nga. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập và lãnh đạo nước Nga Xô Viết từ năm 1917 đến 1924 và sau đó là Liên bang Xô Viết từ năm 1922 đến 1924. Dưới sự lãnh đạo của Lenin, Nga đã chuyển đổi thành một nhà nước đơn đảng theo chủ nghĩa Marx-Lenin, với Đảng Cộng sản Liên Xô giữ vai trò chi phối.
Chủ nghĩa Marxist mà Lenin phát triển và áp dụng được gọi là chủ nghĩa Lenin, đặt nền móng lý luận cho nhiều phong trào cách mạng trên toàn cầu. Ông sinh ra trong một gia đình thượng trung lưu tại Simbirsk và bắt đầu quan tâm đến tư tưởng cách mạng sau cái chết của anh trai mình vào năm 1887. Sau khi bị đuổi học tại Đại học Hoàng gia Kazan vì tham gia vào các cuộc biểu tình chống chế độ Sa hoàng, Lenin chuyển sang nghiên cứu và hành nghề trợ lý luật sư.
Sự nghiệp chính trị của Lenin
Năm 1893, Lenin chuyển đến Sankt-Peterburg và nhanh chóng trở thành một nhà hoạt động chính trị quan trọng trong phong trào Marxist. Năm 1897, ông bị bắt giữ vì tội danh xúi giục nổi loạn và bị đày đến Siberia trong ba năm, nơi ông kết hôn với Nadezhda Krupskaya.
Sau khi hoàn thành thời gian lưu đày, Lenin di cư sang Tây Âu và tiếp tục hoạt động chính trị, trở thành một nhà lý luận có tầm ảnh hưởng trong Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (RSDRP). Lenin đã đóng vai trò quyết định trong việc chia tách nội bộ RSDRP năm 1903, khi ông dẫn dắt phái Bolshevik chống lại Menshevik do Yuli Martov đứng đầu.
Sau cuộc cách mạng không thành công năm 1905, Lenin tiếp tục kêu gọi biến Thế chiến thứ nhất thành một cuộc cách mạng vô sản nhằm lật đổ chủ nghĩa tư bản trên toàn châu Âu.
Cách mạng tháng mười và thành lập Liên bang Xô Viết
Năm 1917, sau Cách mạng Tháng Hai và sự ra đời của Chính phủ Lâm thời Nga, Lenin trở về quê hương và lãnh đạo Cách mạng Tháng Mười, đưa phái Bolshevik lên nắm quyền và thành lập chính quyền Xô Viết. Sau khi thành công trong cuộc cách mạng, Lenin tập trung xây dựng một nhà nước xã hội chủ nghĩa và trở thành người sáng lập Liên bang Xô Viết vào năm 1922.
Lenin qua đời vào ngày 21 tháng 1 năm 1924 sau một cơn đột quỵ. Tuy nhiên, tư tưởng và di sản của ông vẫn sống mãi trong lòng những người yêu chuộng cách mạng và tiếp tục ảnh hưởng đến nhiều phong trào chính trị trên toàn thế giới.
Tuổi thơ của Lenin (1870–1887)
Vladimir Lenin sinh ra trong một gia đình có nguồn gốc đa dạng, bao gồm Nga, Đức, Thụy Điển và Do Thái. Cha ông, Ilya Nikolayevich Ulyanov, xuất thân từ một gia đình nông dân nhưng đã nỗ lực vươn lên trở thành một nhà vật lý và toán học có uy tín. Mẹ ông, Maria Alexandrovna Blank, có dòng máu Đức-Thụy Điển và Do Thái. Cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tư tưởng và tính cách của Lenin.
Từ nhỏ, Lenin đã thể hiện sự thông minh và nỗ lực học tập, nhưng biến cố lớn trong cuộc đời là khi anh trai của ông, Aleksandr, bị hành quyết vì tham gia vào một kế hoạch ám sát Sa hoàng. Cái chết của anh trai đã ảnh hưởng sâu sắc đến Lenin, khiến ông từ bỏ niềm tin tôn giáo và quyết tâm theo đuổi con đường cách mạng.
Sau khi bị đuổi học tại Đại học Hoàng gia Kazan, Lenin tiếp tục học luật và sau đó dấn thân vào con đường chính trị. Ông nhanh chóng trở thành một nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng trong phong trào Marxist Nga và sau đó là lãnh đạo cuộc cách mạng thành công, biến nước Nga thành quốc gia xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
Đại học và tư tưởng chính trị của Lenin (1887–1893)
Ngay sau khi vào học tại Đại học Kazan vào tháng 8 năm 1887, Lenin chuyển đến sống trong một căn hộ gần trường và tham gia tích cực vào các hoạt động sinh viên. Ông gia nhập zemlyachestvo, một tổ chức đại diện cho sinh viên từ các tỉnh khác nhau của Nga, và nhanh chóng được bầu làm đại diện cho các zemlyachestvo của trường.
Lenin bắt đầu thể hiện rõ tư tưởng phản kháng khi tham gia vào cuộc biểu tình tháng 12 năm đó, nhằm phản đối các quy định nghiêm ngặt của chính phủ Sa hoàng về việc hạn chế hoạt động của các hội sinh viên. Cuộc biểu tình này đã khiến Lenin bị bắt giữ, bị quy trách nhiệm là người khởi xướng, và bị đuổi học. Ông bị trục xuất về Kokushkino theo lệnh của Bộ trưởng Bộ Nội vụ Nga.
Đến tháng 9 năm 1889, gia đình Lenin chuyển đến thành phố Samara, nơi ông bắt đầu tham gia vào hội thảo luận về chủ nghĩa xã hội do Alexei P. Sklyarenko lãnh đạo. Tại đây, Lenin say mê nghiên cứu về chủ nghĩa Marx, đặc biệt là việc dịch cuốn "Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản" của Karl Marx và Friedrich Engels sang tiếng Nga.
Ông cũng nghiên cứu sâu rộng các tác phẩm của Georgy V. Plekhanov, một nhà Marxist tiên phong người Nga, và đồng ý với quan điểm của Plekhanov rằng Nga đang trên con đường chuyển đổi từ chế độ phong kiến sang tư bản chủ nghĩa. Lenin tin tưởng rằng giai cấp vô sản, tức tầng lớp lao động thành thị, sẽ là lực lượng chính dẫn dắt cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, khác với quan điểm của phái Narodnik, vốn cho rằng nông dân sẽ đóng vai trò chính trong cuộc cách mạng.
Tóm tắt hoạt động cách mạng của Lenin (1893–1900)
Năm 1893, Lenin chuyển đến Sankt-Peterburg, làm trợ lý luật sư và nhanh chóng trở thành thành viên quan trọng trong nhóm cách mạng Marxist, những người Dân chủ Xã hội. Ông đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập các tổ chức cách mạng tại các khu công nghiệp Nga.
Lenin sau đó sang Tây Âu gặp gỡ các nhà lãnh đạo Marxist như Plekhanov, Pavel Axelrod và Paul Lafargue để tìm cách kết nối phong trào trong nước với các émigré Marxist.
Khi trở về Nga, Lenin bị bắt giữ vì phân phát tài liệu chính trị bất hợp pháp và bị giam giữ trong một năm. Trong thời gian này, ông viết cuốn "Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Nga", lập luận rằng sự phát triển của chủ nghĩa tư bản công nghiệp sẽ dẫn đến sự lật đổ chế độ Sa hoàng và thành lập nhà nước vô sản.
München, London, và Genève: 1900–1905
Sau khi kết thúc thời gian lưu đày ở Siberia, Lenin chuyển đến Pskov vào đầu năm 1900. Tại đây, ông tập trung vào việc gây quỹ và phát triển Iskra (Tia Lửa), tờ báo tuyên truyền của Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (RSDRP), cơ quan đại diện cho các tư tưởng Marxist ở Nga.
Tháng 7 năm 1900, Lenin rời Nga sang Tây Âu, nơi ông gặp gỡ các nhà Marxist người Nga tại Thụy Sĩ và tham gia hội nghị tại Corsier. Tại đây, họ quyết định phát hành Iskra tại München, và Lenin bắt đầu cư trú ở đó từ tháng 9 cùng năm.
Đến tháng 7 năm 1903, Đại hội II của RSDRP diễn ra tại London. Đây là nơi xảy ra sự chia rẽ lớn giữa hai phe do mâu thuẫn giữa Lenin và Yuli Martov. Lenin ủng hộ một mô hình đảng tập trung quyền lực để lãnh đạo cách mạng, trong khi Martov cho rằng đảng viên nên có quyền tự do tư tưởng mà không bị ràng buộc quá nhiều bởi sự lãnh đạo tập trung.
Cuộc tranh cãi đã dẫn đến sự phân chia thành hai phái: Bolshevik (do Lenin lãnh đạo) và Menshevik (do Martov lãnh đạo). Mâu thuẫn càng căng thẳng khi cả hai phe tiếp tục chỉ trích lẫn nhau. Phái Bolshevik cáo buộc Menshevik thiếu kỷ luật và cơ hội chủ nghĩa, trong khi Menshevik lên án Lenin là độc tài.
Tóm tắt chính quyền của Lenin 1917–1918
Sau khi chính quyền Xô viết được thành lập, Lenin và các lãnh đạo Bolshevik quyết định dời thủ đô từ Petrograd về Moskva vào tháng 3 năm 1918, để đối phó với mối đe dọa từ quân Đức. Lenin sống cùng gia đình tại Điện Kremli, nơi ông điều hành chính phủ.
Dù không ưa thích Moskva, Lenin hiếm khi rời thành phố trong những năm cuối đời. Tháng 8 năm 1918, Lenin bị ám sát nhưng may mắn sống sót, và vụ việc này đã giúp củng cố thêm uy tín của ông.
Lenin tiến hành một loạt cải cách quan trọng về kinh tế, pháp luật và xã hội. Vào tháng 4 năm 1918, nhà nước quốc hữu hóa ngành giao thương, thiết lập độc quyền về xuất nhập khẩu. Đến tháng 6 cùng năm, các lĩnh vực quan trọng như đường sắt, kỹ thuật, dệt may và khai thác mỏ cũng được quốc hữu hóa, mặc dù phần lớn chỉ trên danh nghĩa.
Quá trình quốc hữu hóa toàn diện chỉ hoàn tất vào tháng 11 năm 1920, khi các tiểu công nghiệp cũng nằm dưới sự kiểm soát của nhà nước. Tuy nhiên, Lenin và chính quyền Bolshevik phải đối mặt với chỉ trích từ các phe tả khuynh và những nhà Marxist nổi tiếng như Karl Kautsky và Rosa Luxemburg, về tính phi dân chủ của chính quyền Xô viết.
Trong nỗ lực kết thúc chiến tranh, Lenin ký kết Hiệp ước Brest-Litovsk vào tháng 3 năm 1918, dẫn đến việc Nga mất một phần lớn lãnh thổ và tài nguyên vào tay Đức. Tuy nhiên, mặc dù chính phủ Đức giành được lợi thế tạm thời, họ không thể tránh khỏi thất bại vào cuối năm 1918, khi Hoàng đế Wilhelm II thoái vị và Đức ký kết hòa ước với phe Đồng minh, khiến Hiệp ước Brest-Litovsk không đạt được kết quả như mong đợi.
Lenin qua đời và tang lễ (1923–1924)
Vào tháng 3 năm 1923, Lenin trải qua cơn đột quỵ thứ ba, khiến ông mất khả năng nói và liệt một phần cơ thể bên phải. Ông cũng bắt đầu xuất hiện dấu hiệu của chứng thất ngôn giác quan. Tuy nhiên, đến tháng 5, Lenin có dấu hiệu hồi phục, lấy lại khả năng di chuyển và giao tiếp, thậm chí viết lách. Tháng 10 năm 1923, Lenin thực hiện chuyến thăm cuối cùng đến Điện Kremlin, nhưng sức khỏe của ông ngày càng suy yếu.
Lenin qua đời vào ngày 21 tháng 1 năm 1924 tại Gorki, hưởng thọ 53 tuổi. Linh cữu của ông được chuyển về Moskva bằng tàu hỏa và quàn tại Nhà Công đoàn để công chúng đến viếng. Trong suốt ba ngày, khoảng một triệu người dân đã đến viếng Lenin, nhiều người đứng chờ trong thời tiết giá lạnh hàng giờ để tiễn biệt nhà lãnh đạo vĩ đại.
Ngày 26 tháng 1, Đại hội đại biểu toàn thể Xô viết lần thứ XI tổ chức một phiên họp để tưởng nhớ Lenin, với sự tham gia của nhiều lãnh đạo Bolshevik như Kalinin, Zinoviev, và Stalin. Tuy nhiên, Trotsky đã không có mặt do cáo buộc rằng Stalin gửi nhầm ngày tang lễ trong điện báo, khiến ông không thể về kịp.
Lễ truy điệu được tổ chức vào ngày hôm sau tại Quảng trường Đỏ, với sự tham gia của hàng chục ngàn người. Sau các bài điếu văn, thi hài Lenin được đặt vào Lăng Lenin, nơi ông được lưu giữ để công chúng viếng thăm.
Mặc dù Nadezhda Krupskaya, vợ Lenin, phản đối việc bảo quản thi hài, chính quyền quyết định lưu giữ thi hài của Lenin trong lăng tại Quảng trường Đỏ. Năm 1925, một viện nghiên cứu được thành lập để giải phẫu não của Lenin, phát hiện rằng nó bị xơ cứng nặng.
Năm 1929, Bộ Chính trị quyết định dỡ bỏ lăng tạm thời và xây dựng một lăng vĩnh viễn bằng đá granite, hoàn thành vào năm 1933. Quan tài của Lenin đã được thay thế hai lần vào các năm 1940 và 1970.
Trong Thế chiến thứ hai, từ năm 1941 đến 1945, thi hài Lenin được di dời tạm thời đến Tyumen để đảm bảo an toàn. Đến nay, thi hài của Lenin vẫn được lưu giữ tại Lăng Lenin ở Quảng trường Đỏ để công chúng viếng thăm.
Những nỗ lực không mệt mỏi của Lenin trong việc xây dựng nền tảng cho chế độ Xô viết và những quyết định chiến lược về chính trị, kinh tế, và xã hội đã định hình tương lai của Nga và toàn bộ phong trào cộng sản quốc tế. Những năm cuối đời của ông là một giai đoạn khó khăn khi sức khỏe suy giảm và các mâu thuẫn nội bộ trong Đảng Cộng sản ngày càng leo thang.\
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về cuộc đời và sự nghiệp của Lenin, nhà lãnh đạo vĩ đại và người sáng lập Liên bang Xô Viết. Những đóng góp to lớn của Lenin không chỉ để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử nước Nga mà còn ảnh hưởng đến phong trào cách mạng toàn thế giới. Chúng tôi chân thành cảm ơn bạn đã dành thời gian khám phá tiểu sử Lenin cùng tinycollege.edu.vn.